Η λίπανση του σκληρού σιταριού - Προετοιμασία και ρύθμιση λιπασματοδιανομέα
Γράφει ο Φάνης Γέμτος*
Καθώς τελειώνει ο Ιανουάριος οι αγρότες αρχίζουν να ετοιμάζονται για την εφαρμογή επιφανειακής λίπανσης στο σκληρό σιτάρι. Οι αγρότες θα πρέπει εκτός από την προμήθεια των λιπασμάτων να ετοιμάσουν τους λιπασματοδιανομείς τους για την ορθή εφαρμογή.
Πριν πάω στην προετοιμασία των λιπασματοδιανομέων, θα σχολιάσω το θέμα της ποιότητάς τους. Παλαιότερα ο λιπασματοδιανομέας ήταν ένα μηχάνημα απλώς να διανέμει λίπασμα στο χωράφι, αδιαφορώντας για την ποιότητα διανομής.
Τα λιπάσματα ήταν φθηνά και επιδοτημένα. Σήμερα το κόστος λίπανσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Ιδιαίτερα στις ξηρικές καλλιέργειες είναι ένα μεγάλο μέρος του κόστους παραγωγής που φτάνει τα 20€/στρέμμα.
Είναι προφανές ότι μια ομοιόμορφη διανομή λιπάσματος θα δώσει σε όλα τα τμήματα του χωραφιού τα θρεπτικά στοιχεία για αντίστοιχη απόδοση.
Αντίθετα μια ανομοιόμορφη διανομή θα δώσει περισσότερο λίπασμα σε περιοχές του χωραφιού που προφανώς δεν χρειάζονται και είναι σπατάλη (μπορεί να κάνει και ζημιά π.χ. μεγαλύτερη ανάπτυξη και πλάγιασμα), ενώ σε άλλα σημεία θα είναι λιγότερο από ότι χρειάζεται, με αποτέλεσμα μειωμένη παραγωγή.
Η γενική εικόνα που έχω από τους λιπασματοδιανομείς στη χώρα δεν είναι πολύ καλή κάτι που φαίνεται πολλές φορές στις φυτείες που έχουν τελικά διαφορετικά χρώματα σε λωρίδες με κύρια αιτία την κακή ποιότητα (ομοιομορφία) διανομής. Για αυτό πιστεύω ότι καλά είναι να έχουμε ένα λιπασματοδιανομέα καλής ποιότητας που θα μας δώσει πολλαπλές ωφέλειες στις καλλιέργειας.
Φυσικά οι καλής ποιότητας λιπασματοδιανομείς κοστίζουν περισσότερο, αλλά μια βελτίωση της ποιότητας μπορεί να αποσβέσει το επιπλέον κόστος. Αν έχετε μια βελτίωση της απόδοσης του λιπάσματος κατά 20% θα σας εξοικονομήσει 4 €/στρέμμα που για 100 στρέμματα είναι 400 €/χρόνο.
Φυσικά τα 100 στρέμματα μεγάλων καλλιεργειών δεν δικαιολογούν τρακτέρ και λιπασματοδιανομέα όπως έχω αναλύσει σε πολλά σημειώματα, οπότε η ωφέλεια σε μεγαλύτερα αγροκτήματα είναι πολύ μεγαλύτερη και αποσβένει σε λίγα χρόνια το κόστος αγοράς.
Θα αρχίσω με την προετοιμασία και τη ρύθμιση του λιπασματοδιανομέα.
Υποθέτω ότι μετά την τελευταία χρήση ο λιπασματοδιανομέας πλύθηκε και καθαρίστηκε καλά, λιπάνθηκε όπου χρειαζόταν και αποθηκεύτηκε σε στεγασμένο χώρο. Αυτό ισχύει για όλα τα μηχανήματα πριν από την αποθήκευση αλλά για τον λιπασματοδιανομέα είναι πιο σημαντικό καθώς τα λιπάσματα είναι οξέα που διαβρώνουν τα μεταλλικά μέρη του μηχανήματος.
Η ρύθμιση του λιπασματοδιανομέα καλά είναι να γίνει πριν από την είσοδο στο χωράφι για να γίνει η εφαρμογή του λιπάσματος με ακρίβεια. Το κόστος λίπανσης είναι ιδιαίτερα μεγάλο στα σιτηρά και κάθε ανακρίβεια πληρώνεται ακριβά.
Η πρώτη ρύθμιση είναι η οριζοντίωση του λιπασματοδιανομέα.
Όταν αναρτάται στο τρακτέρ πρέπει η επάνω επιφάνεια του δοχείου αποθήκευσης του λιπάσματος να είναι οριζόντια. Αυτό επιτυγχάνεται με τους βραχίονες (μπράτσα) του υδραυλικού συστήματος του τρακτέρ. Πρέπει να ορίσουμε το πλάτος εργασίας του λιπασματοδιανομέα.
Συνήθως οι λιπασματοδιανομείς με έναν δίσκο έχουν πλάτος εργασίας 12 μέτρα, ενώ με δύο φτάνουν μέχρι τα 24 μέτρα. Τρίτο στοιχείο είναι η ταχύτητα εργασίας στο χωράφι.
Προφανώς αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση του χωραφιού. Αυτή την εποχή τα σιταροχώραφα είναι ομαλά και μπορούμε να κινηθούμε με ταχύτητα πάνω από 5 χιλιόμετρα την ώρα. Επομένως με πλάτος εργασίας 12 μ και ταχύτητα εργασίας 5 χιλιόμετρα την ώρα καλύπτουμε 60 στρέμματα την ώρα. Ή 1 στρέμμα το λεπτό. Εάν θέλουμε να εφαρμόσουμε 30 κιλά λιπάσματος το στρέμμα θα πρέπει σε ένα λεπτό λειτουργίας να βγουν έξω από το δοχείο αποθήκευσης 30 κιλά λιπάσματος.
Πρέπει να ρυθμίσουμε την παροχή του λιπάσματος (το άνοιγμα εξόδου του λιπάσματος πάνω από το δίσκο) για τη ρύθμιση που θέλουμε.
Σε καλής ποιότητας διανομείς υπάρχουν οδηγίες χρήσεως που δίνουν τη ρύθμιση με βάση το ειδικό βάρος του λιπάσματος και την κοκκομετρική του σύνθεση.
Διαφορετικά θα πρέπει να βάλουμε τον λιπασματοδιανομέα να λειτουργήσει (στις στροφές του δυναμοδότη που συνιστά ο κατασκευαστής, συνήθως 540 ή 1000 στρ/λεπτό) και να συγκεντρώσουμε το λίπασμα κάτω από τους δίσκους.
Ο κάθε κατασκευαστής ενσωματώνει στο μηχάνημα κάποιες δυνατότητες που διευκολύνουν τη ρύθμιση. Σε ορισμένους οι δίσκοι μπορούν να αφαιρεθούν εύκολα οπότε το λίπασμα ρέει κάτω από τον λιπασματοδιανομέα για ορισμένο χρόνο και συγκεντρώνεται σε ένα δοχείο. Το βάρος προς τον χρόνο μας δίνει την παροχή.
Σε άλλους κατασκευαστές μπορεί να τοποθετηθεί μια πλαστική κατασκευή που τοποθετείται γύρω από τους δίσκους και συγκεντρώνει το λίπασμα. Όταν δεν υπάρχει τίποτα από αυτά, ένα πλαστικό φύλλο γύρω από τον δίσκο μπορεί να συμβάλλει στη συγκέντρωση του λιπάσματος για το ζύγισμα.
Προφανώς αφήνουμε το μηχάνημα να λειτουργήσει για ένα χρονικό διάστημα π.χ. 1 λεπτό και ζυγίζουμε το λίπασμα. Με λίγες δοκιμές πετυχαίνουμε την ακριβή ρύθμιση.
Εάν κάποιος επιμελής αγρότης θέλει να ελέγξει την ποιότητα του λιπασματοδιανομέα του, τότε αν τοποθετήσει μια σειρά δοχείων κάθετα στη διαδρομή μπορεί να συγκεντρώσει το λίπασμα και να διαπιστώσει την ομοιομορφία διανομής όπως δείχνει η φωτογραφία.
*γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
απόσπασμα από την στήλη ΑΓΟΤΙΚΑ ΕΦΟΔΙΑ