Οργανική ή συμβατική γεωργία; Η΄μήπως τελικά, ολοκληρωμένη γεωργία;

Οι παραπάνω δηλώσεις είναι μερικές από αυτές τις οποίες δηλώνουν καταναλωτές που επιδιώκουν αυστηρά να καταναλώνουν προϊόντα προερχόμενα από βιολογικές καλλιέργειες.

Τι ισχύει όμως πραγματικά;

1. Ναι, στη βιολογική γεωργία γίνεται χρήση φυτοφαρμάκων

Η παραγωγή προϊόντων χωρίς φυτοφάρμακα είναι το ιδανικό που οι περισσότεροι καταναλωτές βιολογικών προϊόντων επιδιώκουν. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος φυτοφαρμάκων εγκεκριμένων για χρήση στη βιολογική γεωργία.

Η ετικέτα ενός βιολογικού προϊόντος δεν αναγράφει πόσα φυτά ψεκάζονται ή πόσο συχνά.

Υπάρχουν μη οργανικές εκμεταλλεύσεις που εφαρμόζουν φυτοφάρμακα μία φορά το χρόνο και υπάρχουν οργανικές εκμεταλλεύσεις που ψεκάζουν κάθε εβδομάδα.

Οι πιθανότητες να βρεθούν οργανικά προϊόντα που δεν έχουν ψεκαστεί είναι απίστευτα μικρές, ειδικά στα σούπερ μάρκετ, όπως και για τους περισσότερους αγρότες δεν είναι απλώς μια επιλογή, λόγω της χαμηλής απόδοσης.

Η γεωργία πάνω από όλα είναι μια επιχείρηση, όπως ακριβώς και κάθε άλλη, και οι αγρότες αναζητούν το κέρδος.

Αυτό που κάνει τη βιολογική γεωργία διαφορετική από τη συμβατική γεωργία δεν είναι η χρήση φυτοφαρμάκων, αλλά η προέλευση αυτών των φυτοφαρμάκων.

Η βιολογική γεωργία χρησιμοποιεί φυτοφάρμακα φυσικής προέλευσης, ενώ η συμβατική καλλιέργεια τείνει να χρησιμοποιεί συνθετικά παραγόμενα φυτοφάρμακα.

2. Τι ισχύει τελικά όσον αφορά στη σχετική ασφάλεια οργανικών και συμβατικών φυτοφαρμάκων;

Ίσως πριν από 40 χρόνια κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι τα σκευάσματα εφαρμογής σε βιολογικές καλλιέργειες είναι λιγότερο τοξικά από τα χημικά, αλλά σήμερα απαιτούνται πολλά χρόνια και εκατομμύρια ευρώ για να βγει στην αγορά ένα νέο συνθετικό φυτοφάρμακο και να εγκριθεί.

Τα φυσικά, αλλά και τα συνθετικά φυτοφάρμακα μελετώνται αυστηρά και σε μερικές περιπτώσεις τα φυσικά παρασιτοκτόνα είναι στην πραγματικότητα πιο τοξικά από τα συνθετικά.

Ο συμβατικός καλλιεργητής βρίσκεται μπροστά σε περισσότερες δυνατές επιλογές σε σχέση με τον βιοκαλλιεργητή.

Πολλά βακτήρια και φυτά παράγουν φυσικά δηλητήρια και τοξικές χημικές ουσίες που σίγουρα δεν θέλετε να καταναλώσετε και σίγουρα δεν θέλετε να ψεκάσετε το φαγητό σας με αυτά.

Το θέμα εδώ είναι ότι το φυσικό δε σημαίνει αυτόματα καλό και ότι η συνθετικό δε σημαίνει αυτόματα κακό.

Όλα τα φυτοφάρμακα, συνθετικά και μη, είναι τοξικά από τη στιγμή που μπορούν και έχουν μία θανατηφόρο δόση.

Η ουσία βρίσκεται στη δόση και στη συχνότητα εφαρμογής του σκευάσματος.

Απαιτείται λοιπόν η σωστή και προβλεπόμενη εφαρμογή του κάθε σκευάσματος και η δυνατότητα επιλογής ενός εναλλακτικού τελικά σκευάσματος νέας τεχνολογίας με ευνοϊκότερες και λιγότερες δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία.

3. Έχει η βιολογική γεωργία λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις;

Σε ορισμένες περιπτώσεις ναι, σε ορισμένες περιπτώσεις όχι. Οι βιολογικές εκμεταλλεύσεις έχουν βρεθεί ότι έχουν απόδοση συγκομιδής κατά 20% μικρότερη από τις συμβατικές εκμεταλλεύσεις, ενώ άλλες μελέτες θέτουν τον αριθμό αυτό στο 50%.

Η βιολογική γεωργία απαιτεί επίσης πολύ περισσότερη γη και με τον σημερινό (και αυξανόμενο) πληθυσμό, εάν όλα τα αγροτικά προϊόντα στραφούν σε βιολογικές μεθόδους, η παραγωγή τροφίμων θα πέσει δραματικά.

Οι μέθοδοι μη βιολογικής καλλιέργειας είναι απαραίτητες για να συμβαδίσουν με την παγκόσμια ζήτηση για τρόφιμα. Ενώ μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι η βιολογική γεωργία είναι πιο βιώσιμη ως μια περιορισμένη μονάδα, δεν είναι βιώσιμη σε παγκόσμια κλίμακα.

Όλες οι καλλιέργειες απαιτούν την παρουσία απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για τη σωστή ανάπτυξή τους. Η μέθοδος με την οποία προστίθενται τα οργανικά λιπάσματα (κοπριά, κομπόστ) είναι τέτοια που σημαίνει ότι είναι πολύ πιο πιθανό, πολύτιμα θρεπτικά στοιχεία να ξεπλυθούν και να χαθούν σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με την εφαρμογή λιπασμάτων σε χωράφια συμβατικών καλλιεργειών (στάγδην άρδευση για παράδειγμα).

Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η βιολογική γεωργία μπορεί να είναι καλύτερη για το περιβάλλον, ειδικά όσον αφορά την αμειψισπορά και την αποφυγή μονοκαλλιεργειών, αλλά όχι πάντα και σε όλες τις περιπτώσεις.

4. Είναι τα προϊόντα βιολογικής γεωργίας πιο υγιεινά;

Πολλοί θεωρούν λανθασμένα, πως ένα βιολογικό προϊόν υπερτερεί σε θρεπτικά στοιχεία, άρα είναι και πιο υγιεινό από το συμβατικό, καθώς επίσης πως τα βιολογικά προϊόντα στερούνται φυτοφαρμάκων, επομένως πάλι είναι πιο υγιεινά.

Το 2010, μια ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο διεξήγαγε μια ανάλυση σε πάνω από 100 άρθρα όπου γινόταν σύγκριση συμβατικών και βιολογικών προϊόντων σε διάστημα 50 ετών και δε βρέθηκαν διαφορές στο θρεπτικό περιεχόμενο των προς σύγκριση προϊόντων για πάνω από 15 θρεπτικά συστατικά.

Δεν έχουν παρατηρηθεί σταθερές διαφορές στην περιεκτικότητα σε βιταμίνες των βιολογικών προϊόντων και μόνο ένα θρεπτικό συστατικό, ο Φώσφορος, ήταν σημαντικά υψηλότερο σε οργανικά προϊόντα (και οι ερευνητές σημειώνουν ότι, επειδή λίγοι άνθρωποι έχουν ανεπάρκεια φωσφόρου, έχει μικρή κλινική σημασία).

Η Αρχή Προτύπων για τα Τρόφιμα (FSA) κατέληξε ότι: «δεν υπάρχει λόγος να αγοράζουμε ακριβά βιολογικά τρόφιμα για θρεπτικούς λόγους».

Αλλά, θα πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερα φρούτα και λαχανικά τα οποία έχουν ελεγχθεί από τους κατάλληλους φορείς για την παγκόσμια υγεία, αντί να ανησυχούμε για το αν είναι βιολογικά ή όχι, φαίνεται να είναι η καλύτερη συμβουλή που θα μπορούσαμε να πάρουμε με αυτά τα συμπεράσματα.

5. Έχουν τα οργανικά προϊόντα καλύτερη γεύση;

Εδώ έχουμε ένα τρανταχτό παράδειγμα της έντονης και ισχυρής επίδρασης του marketing στις επιλογές του καταναλωτή.

Συνήθως μας κάνουν να πιστεύουμε πως το πιο ακριβό είναι και πιο γευστικό. Για ακόμη μία φορά δεν έχουν βρεθεί γευστικές διαφορές μεταξύ δύο ίδιων προϊόντων, ενός οργανικού και ενός συμβατικού.

Και όταν λέμε μεταξύ ίδιων προϊόντων, εννοούμε σαφώς πως αυτά θα πρέπει και τα δύο να έχουν καλλιεργηθεί υπό τις ίδιες καιρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες και να προέρχονται από το ίδιο γενετικό υλικό…

Η διαφορά τους θα έγκειται μόνο στα σκευάσματα που έχουν εφαρμοσθεί σε αυτά, βιολογικής χρήσης και μη, αντίστοιχα.

Συμπεράσματα

Σαφώς, η βιολογική γεωργία μπορεί να είναι πλήρως απαλλαγμένη από πάσης φύσεως φυτοφάρμακα και όντως να έχει τις λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά οι περιπτώσεις αυτές είναι ελάχιστες.

Τις περισσότερες φορές όμως, τα συμβατικά προϊόντα περιέχουν τα ίδια επίπεδα φυτοφαρμάκων, είναι εξίσου θρεπτικά, εξίσου φιλικά προς το περιβάλλον και έχουν την ίδια γεύση με τα βιολογικά.

Τα αποδεδειγμένα μεγάλα οφέλη της βιολογικής γεωργία είναι η αποφυγή της μονοκαλλιέργειας, οι εναλλαγές καλλιεργειών και (σε ορισμένες περιπτώσεις) η προσπάθεια χρήσης λιγότερων φυτοφαρμάκων.

Η συμβατική ή η βιολογική γεωργία, δεν έχει κάθε μία ξεχωριστά όλες τις απαντήσεις, καθώς επίσης, οι γεωργικές πρακτικές που συνδυάζουν τη βιωσιμότητα της βιολογικής γεωργίας με την τεχνολογική πρόοδο της συμβατικής γεωργίας θα ήταν ένα βήμα προς μια καλύτερη κατεύθυνση.

Έτσι, ξανά καταλήγουμε στη χρυσή τομή μεταξύ των δύο μορφών γεωργίας, της συμβατικής και της οργανικής και στην ουσία μιλάμε για μια ολοκληρωμένη και αειφόρο γεωργία όπου εφαρμόζονται ορθές γεωργικές πρακτικές σε όλα τα επίπεδα της γεωργικής παραγωγής.

Οι βασικές αρχές της ολοκληρωμένης γεωργίας είναι:

• Εφαρμογή γεωργικών πρακτικών εντός περιβαλλοντικών ορίων

• Επίτευξη μιας βιώσιμης οικονομίας

• Εφαρμογή έγκυρης επιστημονικής γνώσης υπεύθυνα

• Εξασφάλιση μιας υγιούς και ισχυρής κοινωνίας

Με γνώμονα λοιπόν τις παραπάνω αρχές, θα πρέπει ο κάθε καταναλωτής να επιλέγει το τι θα βάλει στο καλάθι του μετά από κριτική σκέψη και σωστή πληροφόρηση. Τα όρια μεταξύ των επιλογών τις περισσότερες φορές είναι ασαφή και το μαύρο ή άσπρο δεν είναι οι πλέον ασφαλείς επιλογές. Υπάρχει και το γκρι…

Γράφει: η Ομάδα γεωπόνων της Farmacon - Farmacon Team

blog.farmacon.gr